Historia w datach

Najważniejsze daty

  •   Najważniejsze daty w historii Żydów i Izraela: od 1700 r. p.n.e. do dziś
  • 10/6/2011
  •  
     
    ​
    Fragment ilustrowanej późnośredniowiecznej mapy plemion Izraela (dzięki uprzejmości R. Ben-Haima)
     
  •  

  • XVII–VI wiek p. n. e. – czasy biblijne

  •  
    ok. 1700: Abraham, Izaak, Jakub – patriarchowie ludu żydowskiego osiedlają się w Kraju Kanaan. Głód zmusza jednak Izraelitów do migracji do Egiptu.
     
    ok. 1300: Mojżesz wyprowadza Izraelitów z Egiptu, przez 40 lat wędrują po Pustyni, Powstanie Tory, włączając w to 10 przykazań otrzymanych na Górze Synaj.
     
    1300–1200: Izraelici osiedlają się na Ziemi Izraela.
     
    ok. 1020: Ustanowienie żydowskiej monarchii;
    Saul, pierwszy król.
     
    ok. 1000: Jerozolima stolicą królestwa Dawida
     
    ok. 960: Budowa pierwszej świątyni przez króla Salomona – narodowego i duchowego centrum narodu żydowskiego.
     
    ok. 930: Podzielone królestwa – Izrael i Juda.
     
    722–720: Królestwo Izraela podbite przez Asyryjczyków, wygnanie 10 plemion (10 zaginionych Plemion Izraela).
     
    586: Juda zdobyta przez Babilonię.
    Zburzenie Jerozolimy i Pierwszej Świątyni, wygnanie większości Żydów.
    Okres Drugiej Świątyni
     
    538–142: Okres Perski i Hellenistyczny
     
    538–515: Powrót wielu Żydów z niewoli babilońskiej; Odbudowanie świątyni
     
    332: Podbój przez Aleksandra Wielkiego, panowanie helleńskie.
     
    166–160: Powstanie Machabeuszów przeciwko ograniczaniu swobody praktyki religijnej i zbezczeszczeniu świątyni.
     
    142–129: Autonomia pod rządami Hasmoneuszy.
     
    129–263: Żydowska niepodległość królestwa Hasmoneuszy.
     
    63: Zdobycie Jerozolimy przez rzymskiego generała Pompejusza.
     
    63 p.n.e. –313 n.e.: rządy rzymskie
     
    63–4 p.n .e.: Herod, mianowany przez Rzymian królem, rządzi Ziemią Izraela.
    Renowacja świątyni jerozolimskiej.

  • Nasza era

  •  
    ok. 20–33: Działalność Jezusa z Nazaretu.
     
    66: Żydowski bunt przeciwko Rzymowi.
     
    70: Zniszczenie Jerozolimy i drugiej Świątyni.
     
    73: Ostatni szaniec powstania w Masadzie.
     
    132–135: Powstanie Bar Kochby przeciwko Rzymowi.
     
    ok. 210: Ukończenie kodyfikacji żydowskiego prawa ustnego (Miszna).
     
    313–636: Panowanie bizantyjskie
     
    ok. 390: Ukończenie Talmudu Jerozolimskiego – komentarza do Miszny.
     
    614: Inwazja perska.
     
    636–1099: Panowanie Arabskie
     
    691: Kalif Abdul el-Malik buduje na miejscu Pierwszej i Drugiej Świątyni Kopułę na Skale.
     
    1099–1291: Czasy wypraw krzyżowych (łacińskie Królestwo Jerozolimy)
     
    1291–1516: Panowanie Memeluków
     
    1517–1917: Rządy Imperium Ottomańskiego
     
    1564: Opublikowanie kodeksu żydowskiego prawa (Szulhan Aruch).

  • Czasy nowożytne

  •  
    1860: Budowa pierwszego osiedla poza murami Starego Miasta w Jerozolimie.
     
    1882–1903: Pierwsza Alija (fala imigracji na masową skalę), głównie z Rosji.
     
    1897: Pierwszy Kongres Syjonistyczny zwołany przez Teodora Herzla w Bazylei.
    Powstanie Organizacji Syjonistycznej.
     
    1904–1914: Druga Alija – głównie z terenów ówczesnej Rosji i Polski.
     
    1909: Powstaje pierwszy kibuc, Degania, i pierwsze nowoczesne żydowskie miasto, Tel Awiw.
     
    Ponad czterystuletnie panowanie Ottomanów zostaje zakończone przez Brytyjczyków. Brytyjski minister spraw zagranicznych deklaruje poparcie dla stworzenia „żydowskiej siedziby narodowej w Palestynie“.
     
    1918–1948: Mandat brytyjski
     
    1919–1923: Trzecia Alija, głównie z terenów Rosji.
     
    1920: Założenie Histadrut (Powszechnej Organizacji Robotników Żydowskich w Ziemi Izraela) i Hagany (żydowskiej organizacji samoobrony).
    Stworzenie Waad Leumi (żydowskiej Rady Narodowej), reprezentującej interesy społeczności żydowskiej (Jiszuw).
     
    1921: Założenie w Nahalal pierwszego moszawu – spółdzielni rolniczej.
     
    1922: Liga Narodów powierza Wielkiej Brytanii Mandat dla Palestyny (Ziemi Izraela).
    Utworzenie Transjordanii na trzech czwartych terytorium. Pozostała jedna czwarta miała stać się żydowską siedzibą narodową. Powołanie Agencji Żydowskiej, reprezentującej Żydów wobec władz mandatowych.
     
    1924: Ufundowanie w Hajfie Technionu – Instytutu Techniki, pierwszej politechniki.
     
    1924 –1932: Czwarta Alija, głównie z Polski.
     
    1925: Otwarcie na Górze Scopus Uniwersytetu Hebrajskiego w J erozolimie.
     
    1929: Masakra Żydów w Hebronie dokonana przez arabskich terrorystów.
     
    1931: Założenie Irgunu, żydowskiej organizacji podziemnej.
     
    1933–1939: Piąta Alija, głównie z Niemiec.
     
    1936–1939: Antyżydowskie rozruchy wzniecone przez arabskich terrorystów.
     
    1939: „Biała Księga” poważnie ogranicza żydowską imigrację.
     
    1939–1945: Druga wojna światowa. Holokaust w Europie.
     
    1940–1941: Założenie podziemnej grupy Lehi, oraz Palmach – kompanii szturmowych Hagany.
     
    1944: Sformowanie Brygady Żydowskiej jako części brytyjskich sił zbrojnych.
     
    1947: ONZ proponuje stworzenie państwa arabskiego i żydowskiego na terytorium Ziemi Izraela.​

  • 1948 Państwo Izrael

  •  
    ​1948: Koniec Mandatu Brytyjskiego (14 maja); proklamowanie niepodległości (14 maja); napaść pięciu krajów arabskich na Izrael (15 maja);
    utworzenie Sił Obrony Izraela
    wojna o niepodległość (maj 1948–lipiec 1949).
     
    1949: Podpisanie rozejmów z Egiptem, Jordanią, Syrią i Libanem;
    Jerozolima podzielona między Izrael a Jordanię.
    Pierwsze wybory do Knesetu.
    Izrael 59. państwem członkowskim ONZ
     
    1948–52: Masowa imigracja z Europy i państw arabskich.
     
    1956: Kampania sueska.
     
    1961–62: Proces i egzekucja Adolfa Eichmanna za udział w zbrodniach Holokaustu.
     
    1964: Ukończenie budowy Wodociągu Krajowego, dostarczającego wodę z Jeziora Tyberiadzkiego na półpustynne południe Izraela.
     
    1967: Wojna sześciodniowa; zjednoczenie Jerozolimy.
     
    1968–70: Egipt toczy przeciw Izraelowi „wojnę na wyczerpanie”.
     
    1973: Wojna Jom Kippur.
     
    1975: Izrael członkiem stowarzyszonym Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.
     
    1977: Pierwszy rząd Likudu po 30 latach dominacji Partii Pracy;
    wizyta prezydenta Egiptu Anwara Sadata w Jerozolimie,
     
    1978: Porozumienie z Camp David – założenia trwałego pokoju na Bliskim Wschodzie oraz palestyńskiego samostanowienia.
     
    1979: Podpisanie egipsko-izraelskiego traktatu pokojowego.
    Pokojowa Nagroda Nobla dla prezydenta Anwara Sadata i premiera Menachema Begina.
     
    1981: Lotnictwo izraelskie niszczy iracki reaktor jądrowy tuż przed jego uruchomieniem.
     
    1982: Zakończenie trójetapowego wycofywania sił izraelskich z Synaju;
    operacja Pokój dla Galilei – usunięcie z Libanu terrorystów z Organizacji Wyzwolenia Palestyny.
     
    1984: Likud i Partia Pracy w rządzie jedności narodowej;
    Operacja Mojżesz – imigracja etiopskich Żydów.
     
    1985: Porozumienie o wolnym handlu z USA.
  •  
    ​1987: Intifada – zamieszki na terytoriach zajmowanych przez Izrael.
     
    1988: Wyborcze zwycięstwo Likudu.
     
    1989: Czteropunktowy plan pokojowy Izraela;
    początek masowej imigracji Żydów z ZSRR .
     
    1991: Izrael zaatakowany rakietami Scud podczas wojny w Zatoce Perskiej;
    bliskowschodnia konferencja pokojowa w Madrycie;
    operacja Salomon – ewakuacja etiopskich Żydów drogą lotniczą.
     
    1992: Nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Chinami i Indiami;
    stanowisko premiera obejmuje Icchak Rabin.
     
    1993: Deklaracja Zasad Przejściowej Autonomii Palestyńskiej (porozumienia z Oslo)
    podpisana przez Izrael i reprezentującą Palestyńczyków OWP.
     
    1994: Ustanowienie Autonomii Palestyńskiej w Strefie Gazy i regionie Jerycha;
    przywrócenie pełnych stosunków dyplomatycznych z Watykanem.
    podpisanie izraelsko-jordańskiego traktatu pokojowego;
    Rabin, Peres i Arafat nagrodzeni pokojowym Noblem
     
    1995: Rozszerzenie Autonomii Palestyńskiej w Gazie i na Zachodnim Brzegu;
    wybory do Rady Autonomii;
    zamach na premiera Icchaka Rabina podczas wiecu pokojowego;
    Szymon Peres premierem.
     
    1996: Eskalacja fundamentalistycznego arabskiego terroru przeciwko Izraelowi;
    operacja Grona Gniewu – odwet za terrorystyczne ataki Hezbollahu na północny Izrael;
    Benjamin Netaniahu premierem; koalicyjny rząd pod przewodnictwem Likudu;
     
    1997: Podpisanie Protokołu Hebrońskiego przez Izrael i Autonomię Palestyńską.
     
    1998: Izrael świętuje 50-lecie;
    podpisanie przez Izrael i OWP Memorandum z Wye River – wdrażanie Umowy Tymczasowej.
     
    1999: Ehud Barak z lewicowego Jednego Izraela premierem na czele koalicyjnego rządu;
    Izrael i OWP podpisują Memorandum z Szarm el-Szejk.
     
    2000: Pielgrzymka Jana Pawła II;
    Izrael wycofuje się ze Strefy Bezpieczeństwa na południu Libanu;
    Izrael przyjęty w ONZ do Grupy Krajów Zachodnioeuropejskich i Innych;
    ponowny wybuch zamieszek – Druga Intifada;
    premier Barak składa dymisję.
  •  
    ​2001: Ariel Szaron z Likudu premierem rządu szerokiej koalicji;
    opublikowanie raportu komisji Mitchella;
    minister turystyki Rechawam Ze’ewi zamordowany w zamachu.
     
    2002: operacja Tarcza Obronna w odpowiedzi na nasilenie palestyńskich zamachów terrorystycznych;
    rozpoczęcie budowy płotu dla ochrony przed terroryzmem z Zachodniego Brzegu;
    premier Szaron rozwiązuje Kneset, ogłasza przedterminowe wybory na 28 stycznia 2003 r.
     
    2003: Prawicowy rząd koalicyjny Szarona przyjmuje „Mapę Drogową” – plan pokojowy Busha.
     
    2005: Izrael całkowicie wycofuje wojska ze Strefy Gazy.
     
    2006: Ariel Szaron dostaje wylewu, obowiązki premiera przejmuje Ehud Olmert;
    po wyborach 28 marca Olmert formuje rząd pod przewodnictwem partii Kadima;
    porwanie izraelskiego żołnierza, Izrael podejmuje akcję zbrojną przeciwko terorrystom w Strefie Gazy;
    porwanie dwóch izraelskich żołnierzy i ostrzał rakietowy Izraela przez Hezbollah, Izrael podejmuje akcję zbrojną w Libanie (druga wojna libańska).
     
    2007: Kneset wybiera Szymona Peresa prezydentem;
    po przejęciu kontroli nad Gazą przez Hamas Izrael ogłasza Strefę „wrogim terytorium”.
     
    2008: Izrael świętuje 60-lecie;
    w odpowiedzi na 10 000 rakiet i pocisków moździerzowych wystrzelonych ze Strefy Gazy, Izrael rozpoczyna operację Płynny Ołów.
     
    2009: Benjamin Netaniahu wybrany premierem, tworzy rząd szerokiej koalicji;
    100-lecie Tel Awiwu.
     
    2010: Izrael przystępuje do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).