Środowisko

Środowisko

  •   Świat flory i fauny oraz ochrona środowiska w Izraelu
  •  
  •  
     
    ​Świat roślinny i zwierzęcy jest w Izraelu bogaty i zróżnicowany, między innymi dzięki położeniu kraju na styku trzech kontynentów.
     
  •  
  •  
    Zidentyfikowano do tej pory 2600 gatunków roślin, od gatunków alpejskich na stokach gór na północy po saharyjskie w Wadi Araba na południu. Izrael leży na północnej granicy występowania roślin takich jak papirus i na południowej, jeśli chodzi na przykład o peonię.
     
    Naturalne lasy, złożone głównie z dębów palestyńskich, pokrywają część Galilei, Góry Karmel i inne górzyste tereny. Wiosną dominuje róż, biel i żółć posłonków i janowca kolczastego.
     
    Krzewy oplata kapryfolium (wiciokrzew), a galilejskie strumienie ocieniają rozłożyste platany.
     
    Na wyżynach Negewu z suchymi dolinami dramatycznie kontrastują potężne drzewa atlantyckiej pistacji. Wszędzie, gdzie pod ziemią znajduje się trochę wody, rosną palmy daktylowe. 
     
     
     
     
     
     
     
     
     
    Cyklamen
    (fot. Biuro Prasowe Rządu / A. Ohayon)
     
     
    Wiele kwiatów ogrodowych, takich jak irys, lilia biała, tulipan czy hiacynt, ma swoje dzikie odpowiedniki we florze Izraela. Wkrótce po pierwszych deszczach października czy listopada kraj pokrywa się zielonym dywanem, który znika wraz z początkiem suchej pory letniej. Od grudnia do marca kwitną różowe i białe cyklameny oraz czerwone, białe i fioletowe anemony, nieco później zakwita błękitny łubin i żółty złocień polny. Wiele lokalnych roślin, takich jak krokusy i cebulica, to geofity – magazynują substancje odżywcze w bulwach i kłączach, a kwitną pod koniec lata. Nad polami lata około 135 gatunków motyli, mieniących się wszystkimi barwami i wzorami.
     
    W Izraelu można spotkać ponad 500 gatunków ptaków. Niektóre, jak bilbile ogrodowe, mieszkają tu na stałe. Inne, na przykład łyski i szpaki, spędzają tu zimę, korzystając z łatwo dostępnego jedzenia w stawach rybnych i na polach. Dwa razy w roku miliony ptaków wędrują wzdłuż terytorium Izraela, wprawiając w zachwyt ornitologów-amatorów. Trzmielojady, pelikany i inne ptaki wędrowne zapełniają niebo w marcu i październiku. W Izraelu gniazduje kilka gatunków ptaków drapieżnych – orły, sokoły i jastrzębie, a także niewielkie ptaki śpiewające – pokrzewki i mysikróliki.
     
    Wzgórzami wędrują delikatne gazele górskie; w lasach żyją lisy, chausy (koty trzcinowe) i inne ssaki; przez pustynne rozpadliny przeskakują obdarzone imponującymi rogami koziorożce nubijskie. Wśród 100 występujących w Izraelu gatunków gadów są kameleony, węże i agamy.

  • Ochrona przyrody

  •  
    Aby chronić dziką przyrodę, w Izraelu wprowadzono bardzo surowe przepisy, zakazujące zbierania choćby najzwyczajniejszych przydrożnych kwiatów. Za ochronę środowiska naturalnego i krajobrazu odpowiedzialny jest Urząd ds. Przyrody i Parków Izraela. Pod nadzorem Urzędu w całym kraju stworzono 150 rezerwatów i 65 parków narodowych, obejmujących łącznie niemal 1000 km2. Około 20 rezerwatów udostępniono zwiedzającym, tworząc centra informacyjne, drogi dojazdowe i szlaki piesze. Przyciągają one co roku ponad dwa miliony turystów. Jeden z najważniejszych regionów Izraela, Góra Karmel, został wpisany na listę rezerwatów biosfery UNESCO.
     
     
     
     
     
     
     
     
     
    Oczyszczalnia ścieków
    (fot. dzięki uprzejmości Mekorot
    Israel National Water Co.)
     
    Pod ochroną znajdują się setki roślin i zwierząt, wśród nich dęby, palmy, gazele, koziorożce, lamparty, sępy. Dla ratowania zagrożonych gatunków stworzono wiele specjalnych programów. Rozstawiono paśniki dla wilków, hien i lisów, ptakom urządzono bezpieczne miejsca lęgowe. Z brzegów Morza Śródziemnego regularnie zbierane są jaja żółwi morskich, umieszczane następnie w inkubatorach; młode żółwie wracają do morza. Coroczne migracje 500 milionów ptaków sprawiły, że Izrael stał się międzynarodowym centrum badań i współpracy ornitologicznej.
     
    Dokładne śledzenie tras wędrówek ptaków pozwala unikać ich zderzeń z samolotami. Zainicjowany w Izraelu międzynarodowy projekt badawczo-edukacyjny pod hasłem „Ptaki nie znają granic” za pomocą strony internetowej (http://www.birds.org.il) włącza do współpracy dzieci z całego świata.

  • Ochrona "stworzeń biblijnych"

  •  
    Głębokie poczucie dziedzictwa zainspirowało wiele projektów ochrony lub ponownego wprowadzenia roślin i zwierząt, które żyły tu w czasach biblijnych, a teraz zniknęły lub grozi im wymarcie. Neot Kedumim, rezerwat krajobrazu w centrum kraju, który zbiera i chroni istniejące wciąż rośliny wymienione w Biblii, stworzył ogrody pokazujące florę poszczególnych regionów starożytnej Ziemi Izraela. W rejonie Wadi Araba i Góry Karmel funkcjonuje projekt Hai Bar – reintrodukcji do pierwotnych środowisk zwierząt, które niegdyś przemierzały pustynie i wzgórza Izraela. W tym celu hodowane są strusie, daniele mezopotamskie, oryksy, onagery [osły azjatyckie] i osły somalijskie.

  • Problem wody

  •  
    Niedobory wody i intensywny rozwój sprawiają, że spadek jakości wody staje się palącym problemem. Położony na skraju strefy pustynnej Izrael od zawsze cierpiał na niedobory wody. Dzięki wykopaliskom archeologicznym na Negewie i w innych częściach kraju wiadomo, że mieszkańcy regionu już tysiące lat temu dbali o wodę, czego dowodzą ślady różnorodnych systemów zbierania, przechowywania i przesyłania wody deszczowej.
     
     
     
     
     
     
     
    Fragment rzymskiego akweduktu w okolicy Cezarei
    (fot. M. Horneman)
     
    Odnawialne zasoby wodne Izraela wynoszą ok. 1,7 mld metrów sześciennych rocznie, z czego 56% używa się do nawadniania upraw, a resztę na potrzeby przemysłowe i komunalne. Główne źródła wody to Jordan, jezioro Tyberiadzkie i kilka mniejszych systemów rzecznych. Zbiorniki wód gruntowych i naturalne źródła są użytkowane na tyle ostrożnie, aby ich nie osuszyć ani nie zasolić.
     
    Ponieważ zasoby słodkiej wody są już wykorzystane do maksimum, poszukuje się nowych metod jej pozyskiwania: recykling wody ściekowej, zasiewanie chmur, odsalanie wody brachicznej i morskiej. Dla wyrównania regionalnych różnic w dostępie do wody, większość źródeł słodkiej wody połączona jest w jeden system. Jego centralna arteria, Wodociąg Krajowy, ukończony w 1964 roku, za pomocą sieci wielkich rur, akweduktów, kanałów, zbiorników, tunelów, zapór i stacji pomp transportuje wodę z północy i centrum na półpustynne południe.

  • Środki w walce o ochronę natury

  •  
    ​Gwałtowny przyrost liczby ludności oraz rozwój rolnictwa i przemysłu przyczyniły się do degradacji środowiska, zwłaszcza na wybrzeżu, gdzie mieszka połowa mieszkańców i skoncentrowana jest większość przemysłu Izraela. Walcząc z zanieczyszczeniem brzegów Morza Śródziemnego i Czerwonego, Izrael przyjął wieloaspektowy program kontroli, regulacji, egzekwowania przepisów, czyszczenia brzegów i współpracy międzynarodowej, głównie w ramach Planu dla Morza Śródziemnego.
     
    Egzekwowanie przepisów chroniących środowisko jest traktowane priorytetowo, podobnie jak programy edukacji przyrodniczej od przedszkola po uniwersytet. Aktywny udział biorą w tym obywatele: działacze organizacji walczących ze śmieceniem i złym traktowaniem zwierząt mogą zgłaszać naruszenia odpowiednich praw. Postawy proekologiczne coraz częściej wspierane są bodźcami ekonomicznymi: zarówno w formie dopłat dla firm wprowadzających technologie ograniczające zanieczyszczenie, jak i podatków czy opłat nakładanych na trucicieli. Zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju we wszystkich sektorach gospodarki ogranicza się zanieczyszczenia i oszczędniej gospodaruje zasobami.