Druga Świątynia

Okres Drugiej Świątyni

  •   Powrót do Syjonu
  •    
    ​Historia - Okres Drugiej Świątyni
  •  
     
     
     
  •  
  • Okres perski i hellenistyczny (538–142 p.n.e.)

  •  
    Dekret perskiego króla Cyrusa II, pogromcy imperium babilońskiego (w 538 p.n.e.), umożliwił powrót do Ziemi Izrael około 50 tys. Żydów, prowadzonych przez Zorobabela, potomka rodu Dawida. Niecałe sto lat później do Ziemi Izraela dotarła druga fala powrotu pod wodzą proroka Ezdrasza. W ciągu kolejnych czterystu lat Żydzi cieszyli się różnymi stopniami autonomii pod panowaniem perskim (538–333 p.n.e.), a później helleńskich dynastii Ptolemeuszy i Seleucydów (332–142 p.n.e.).
     
     
    Repatriacja pod wodzą kapłana Ezdrasza, budowa Drugiej Świątyni w miejscu ruin poprzedniej, odbudowa i wzmocnienie murów obronnych Jerozolimy oraz ustanowienie Wysokiego Zgromadzenia (Kneset ha-Gedola) jako najwyższej żydowskiej władzy religijnej i sądowniczej, dały początek nowej epoce, zwanej Okresem Drugiej Świątyni. Juda, pozostając częścią imperium perskiego, rządzona była przez najwyższego kapłana i radę starszych w Jerozolimie.
     
    W wyniku podbojów Aleksandra Wielkiego w 332 roku p.n.e. Juda znalazła się pod rządami helleńskiej dynastii Seleucydów, ale pozostała żydowską teokracją. Kiedy ci panujący w Syrii władcy, chcąc narzucić grecką kulturę i zwyczaje, zabronili praktykowania judaizmu i zbezcześcili Świątynię, wybuchło powstanie.
  • Dynastia Machabeuszy (142–263 p.n.e.)

  •  
    Dowodzeni przez kapłana Matatiasza Hasmoneusza, a potem jego syna Judę Machabeusza żydowscy powstańcy weszli do Jerozolimy i z powrotem poświęcili świątynię (164 p.n.e.). Wydarzenia te upamiętniane są każdego roku podczas święta Chanuki. Dzięki kolejnym zwycięstwom Machabeuszy w 147 roku p.n.e. Seleucydzi przywrócili autonomię Judei, jak nazywano wówczas Ziemię Izraela. Upadek królestwa Seleucydów w 129 roku p.n.e. zaowocował niepodległością żydowskiego państwa. Pod rządami dynastii Machabeuszy, które trwały około 80 lat, królestwo odzyskało granice z czasów Salomona, wzmocniły się żydowskie instytucje państwowe i rozkwitło życie religijne.
  • Pod panowaniem rzymskim (63 p.n.e.–313 n.e.)

  •  
    Rzymianie, którzy zastąpili Seleucydów w roli regionalnej potęgi, pozostawili w rękach machabejskiego króla Hirkana II ograniczoną władzę, podporządkowując go jednak rzymskiemu gubernatorowi w Damaszku. Żydzi byli do nowych władz nastawieni wrogo i w kolejnych latach miały miejsce liczne bunty. Ostatnią próbę przywrócenia rodzimej dynastii dawnej potęgi podjął Antygon, którego klęska i śmierć z rąk Rzymian w 40 roku p.n.e. oznaczała koniec rządów Machabeuszy. Ziemia Izraela stała się jedną z prowincji Imperium Rzymskiego.
     

    W 37 roku p.n.e. Herod, zięć Hirkana II, został mianowany przez Rzymian królem Judei. Dzięki przyznaniu niemal pełnej autonomii w sprawach wewnętrznych stał się jednym z najpotężniejszych władców we wschodniej części Imperium Rzymskiego. Herod, wielbiciel kultury grecko-rzymskiej, rozpoczął wielkie prace budowlane: założył miasta Cezarea i Sebaste (dzisiejszy Nablus), zbudował fortece Herodion i Masada. Przebudował także Świątynię, tak że stała się jedną z najwspanialszych budowli swego czasu. Pomimo wielu osiągnięć Herodowi nie udało się zdobyć zaufania i poparcia swoich poddanych.
     
    Herod Wielki zmarł w 4 roku p.n.e.; dziesięć lat później Judea znalazła się pod bezpośrednią władzą Rzymu. Rosnące niezadowolenie z powodu wzrastającej rzymskiej opresji wywoływało co jakiś czas rozruchy, które w 66 roku n.e. przerodziły się w powstanie. Przeważające siły rzymskie pod wodzą Tytusa w końcu zatriumfowały, w 70 roku n.e. zrównując z ziemią Jerozolimę, zaś w 73 roku n.e. zdobywając ostatni punkt oporu Żydów – Masadę.
     

    Całkowite zniszczenie Jerozolimy, wraz z Drugą Świątynią, było dla Żydów katastrofą. Według ówczesnego historyka Józefa Flawiusza, setki tysięcy Żydów straciły życie podczas oblężenia Jerozolimy i w innych miastach, tysiące sprzedano w niewolę.
     

    Ostatni, krótki okres żydowskiej niezależności, związany jest z powstaniem pod wodzą Szymona Bar Kochby w 132 roku n.e., podczas którego Żydzi zdobyli Jerozolimę i Judeę. Przygniatająca przewaga Rzymian sprawiała jednak, że wynik tego starcia mógł być tylko jeden. Trzy lata później, zgodnie z rzymskim zwyczajem wojennym Wzgórze Świątynne zostało zaorane, Judea przemianowana na Palestynę, a Jerozolima – na Aelia Capitolina.
     
    Choć Świątynia została zburzona, a Jerozolima spalona do cna, Żydzi i judaizm przetrwali konfrontację z Rzymem. Sanhedryn, najwyższa władza sądownicza i legislacyjna (kontynuacja Wielkiego Zgromadzenia), w 70 roku n.e. zebrał się ponownie w Jawne, a później w Tyberiadzie. Naród żydowski, pozbawiony jednoczącego wpływu państwa i Świątyni, podnosił się jednak stopniowo, zasilany od czasu do czasu powracającymi uchodźcami. Życie społeczne i instytucjonalne odradzało się, kapłanów zastąpili rabini, a nowymi centrami żydowskich społeczności stały się synagogi, o czym świadczyć mogą ich ruiny między innymi w Kafarnaum, Korozain, Bar’am czy Gamli. Elementem spajającym wszystkich Żydów była Halacha, przekazywany z pokolenia na pokolenie zbiór żydowskich praw religijnych. 
  • Menora na przestrzeni wieków

  •  

    Złota Menora (siedmioramienny świecznik) była jednym z najważniejszych obiektów rytualnych w starożytnej świątyni króla Salomona. Przez wieki zachowała status symbolu żydowskiego dziedzictwa i tradycji, towarzysząc w różnych formach Żydom na całym świecie.

     



    Menora na Łuku Tytusa w Rzymie


    Menora na monecie machabejskiej z pierwszego wieku p.n.e. (z zasobów Izraelskiego Urzędu ds. Starożytności)
  •  

     

    Menora na dwóch kawałkach tynku z pierwszego stulecia n.e., znaleziona w dzielnicy żydowskiej Starego Miasta w Jerozolimie (Izraelskie Towarzystwo Archeologiczne)



    Motyw menory na mozaice podłogowej w synagodze z V–VI wieku n.e., Jerycho (Izraelski Urząd ds. Starożytności)



    Menora stojąca w pobliżu Knesetu, autorstwa Benno Elkana (Biuro Prasowe Rządu (BPR) / F. Cohen)