Kultura: Teatr

Tarbut, czyli kultura: Teatr

  •  
    •    
    Aktorzy teatru Habima podczas spektaklu Tykocin - Bat-Yam​
  •  
     
  •  

  • Źródła współczesnego teatru w Izraelu

  •  
    Izraelski teatr, w przeciwieństwie do literatury, nie istniał w czasach starożytnych, nie wyrósł również z tradycji teatrów jidysz, które były niezwykle popularne wśród wschodnioeuropejskich społeczności żydowskich do II wojny światowej. Jego początki datują się na rok 1917, kiedy to w Moskwie założony został żydowski teatr Habima (Scena). Jego twórcami byli rosyjski reżyser Konstanty Stanisławski i wielka aktorka Hanna Rovina (1892-1980), nazwana później „Pierwszą Damą Teatru Żydowskiego”. W 1931 r. teatr przeniósł się na stałe do Tel Awiwu.
     
    Teatr w Izraelu jest połączeniem wielu różnych elementów – nowoczesnych i klasycznych, lokalnych i obcych, eksperymentalnych i tradycyjnych – a dramatopisarze, aktorzy, reżyserzy i producenci, pochodzący z wielu różnych środowisk, nieustannie łączą wszystkie te elementy, tworząc stopniowo wyjątkowy teatr izraelski. Scena teatralna w Izraelu jest niezwykle aktywna. Oprócz licznych profesjonalnych teatrów, w całym kraju działa wiele regionalnych i amatorskich grup teatralnych, na występy których czeka spora oddana publiczność. W ostatnich latach wiele izraelskich grup teatralnych występowało w Polsce i na najważniejszych imprezach teatralnych w Europie, Ameryce i na innych kontynentach.
     
    Do najważniejszych izraelskich dramatopisarzy, w większości uznanych również za granicą, należą Yehoshua Sobol, Hillel Mittelpunkt, Edna Mazya oraz zmarły Ephraim Kishon. Nieżyjący już Hanoch Levin, którego spektakle (m.in. Requiem, Jakobi i Lejdental, W samo południe, Morderstwo) były prezentowane w Polsce przez kilka izraelskich i polskich teatrów, doczekał się w 2009 r. wydania po polsku antologii swoich dramatów, które ukazały się nakładem Agencji Dramatu i Teatru.​

  • Scena teatralna – najważniejsze zespoły

  •  
    • Habima, będąca teatrem narodowym, mieści się w złożonym z trzech budynków kompleksie w Tel Awiwie. W jej repertuarze znajdują się tradycyjne sztuki oparte na żydowskich motywach, dzieła współczesnych izraelskich dramatopisarzy oraz klasyczne dzieła zagraniczne – zarówno tragedie, jak i komedie. Do pracy w teatrze zapraszani są również znani zagraniczni reżyserzy. W 2008 roku Teatr Habima przygotował we współpracy z wrocławskim Teatrem Współczesnym spektakl pt. „Tykocin – Bat-Yam”. Realizacja izraelsko-polskiej koprodukcji towarzyszyła obchodom 90. rocznicy powstania Habimy, a grupa teatralna przybyła z tej okazji do Polski po raz pierwszy od siedemdziesięciu lat.

     

     

                                                               Spektakl Teatru Habima 

     

     

     

     
    • Teatr Cameri, będący od 1970 r. głównym teatrem Tel Awiwu, jako pierwszy prezentował na scenie realistyczny portret życia w Izraelu. Także i teraz jest ważnym elementem rozwoju izraelskiej sceny teatralnej, prezentując świetny repertuar złożony z ważnych i oryginalnych sztuk izraelskich oraz najważniejszych klasycznych sztuk z całego świata i współczesnych międzynarodowych hitów. Wystawiany w teatrze Cameri „Hamlet” (w roli tytułowej wystąpił Itay Tiran) zdobył bardzo wysokie noty wśród krytyki izraelskiej i zagranicznej oraz prezentowany był w 2006 r. na Festiwalu Szekspirowskim w Gdyni.
     
    • Teatr Clippa założony został w 1995 r. przez tancerkę i reżyserkę Idit Herman oraz rosyjskiego aktora i muzyka Dmitry Tyulpanova. Ich dzieła łączą elementy teatru, tańca, designu i muzyki, a w większości są one pozbawione słów. Grupa prezentuje od dwóch do czterech nowych przedstawień rocznie, zwykle granych przez stosunkowo krótki czas, a niekiedy nawet tylko jeden raz w wyjątkowym miejscu. W 2008 r. Teatr Clippa, wraz z poznańskim Teatrem Strefa Ciszy, wziął udział w koprodukcji Festiwalu Malta w Poznaniu i Instytutu A. Mickiewicza w ramach Roku Polski w Izraelu. Polska premiera spektaklu „Salto mortale" miała miejsce podczas 18. edycji Malty i zebrała liczne pozytywne recenzje oraz wyróżnienia (m.in. miesięcznika „Teatr").
     
    • Teatr Gesher, założony w 1991 r. jako ośrodek sztuki dla nowoprzybyłych imigrantów ze Związku Radzieckiego, początkowo wystawiał swoje znakomite przedstawienia w języku rosyjskim. Po tym, jak osiągnął sukcesy i został dostrzeżony przez krytykę, wszedł do głównego nurtu sztuki teatralnej w Izraelu, wystawiając przedstawienia w języku hebrajskim. W 2006 r. Teatr Gesher przybył do Łodzi ze spektaklem „Adam ben kelew".
     
    • The Acco Festival jest festiwalem teatrów awangardowych, na którym swoją premierę mają nowe i eksperymentalne sztuki izraelskie. W jego trakcie odbywa się konkurs w następujących kategoriach: przedstawienia indoor (na scenie w budynku teatru), przedstawienia outdoor (poza budynkiem teatru) i sztuki uliczne, oraz przedstawienia zagranicznych gości.​