Μνημονεύουμε πρώτα τους προπάτορες μας, τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ. Ενωνόμαστε νοερά με τους προγόνους μας καθώς οδηγούνται στην Εξορία και υποφέρουν ανελέητους  διωγμούς και τυραννία. Είμαστε μαζί τους όταν ο Θεός στέλνει τις δέκα πληγές για να τιμωρήσει τον Φαραώ και το έθνος του,  μαζί τους και όταν φεύγουν από την Αίγυπτο και διαβαίνουν την Ερυθρά Θάλασσα… 

Καθώς πίνουμε τα τέσσερα ποτήρια κρασί, τρώμε την Ματσά και τα πικρόχορτα αναβιώνουν μπρος στα μάτια μας τα θαύματα εκείνου του καιρού. Ας πάρουμε όμως με την σειρά την διαδικασία του Σέντερ και ας ανακαλύψουμε τον βαθύ συμβολισμό όλων των «πράξεών» της.

 

 

Καταρχήν τοποθετούμε μέσα στον δίσκο, τρεις Ματσότ, την μια πάνω από την άλλη και τις σκεπάζουμε με ένα ύφασμα. Συμβολίζουν τις τρεις κατηγορίες του Εβραϊκού λαού: τους Κοανίμ, τους Λευίτες και τους Ισραηλίτες.    

Η Κεαρά  περιέχει τα ακόλουθα:

1.      Ζρόα-ένα ψημένο κομμάτι από το μπούτι ενός αρνιού. Σύμβολο της θυσίας του Πασχαλινού αρνιού στο Ιερό Ναό της Ιερουσαλήμ, την παραμονή του Πέσαχ. 

2.      Μπεϊτσά- ένα καλά βρασμένο σφιχτό αυγό. Σύμβολο γιορταστικής θυσίας που τελέσθηκε στον Ιερό Ναό. 

3.      Μαρόρ-πικρόχορτα. Είναι για να μας θυμίζουν την πικρή σκλαβιά των Εβραίων στην Αίγυπτο, (συνήθως χρησιμοποιούμε μαρούλι). 

4.      Χαρόσετ-ένα μείγμα από ψιλοκομμένα μήλα, αχλάδια, καρύδια, χουρμάδες και ελάχιστο κρασί (κατά προτίμηση κόκκινο.) Σύμφωνα με την παράδοση  το μείγμα αυτό , που μοιάζει με λάσπη, συμβολίζει την λάσπη που χρησιμοποιούσαν οι Εβραίοι για να φτιάχνουν τούβλα, όταν ήταν σκλαβωμένοι στην Αίγυπτο. 

5.      Καρπάς-κάποιο χορταρικό, (σέλινο ή μαϊντανό). 

6.      Χαζέρετ- και άλλα πικρόχορτα (συνήθως μαρούλι), που θα χρησιμοποιήσουμε για «μαρόρ» στο «σάντουιτς» που θα φάμε κατά την διάρκεια του Σέντερ. 

Η τελετή αρχίζει με την απαγγελία του Κιντούσς, το οποίο αναγγέλλει την ιερότητα της Γιορτής. Το Κιντούσς λέγεται  πάνω από ένα ποτήρι κρασί, σύμβολο χαράς και ευτυχίας. Ετούτο το ευφρόσυνο ποτήρι είναι το πρώτο από τα τέσσερα, που θα πιούμε στην διάρκεια του δείπνου, γέρνοντας το κορμί προς το αριστερό μας πλευρό. Τα παλιά εκείνα χρόνια  μονάχα οι ελεύθεροι άνθρωποι  είχαν το δικαίωμα να κάθονται αναπαυτικά  ενόσω  έτρωγαν. Ο λόγος λοιπόν που γέρνουμε όταν πίνουμε το κρασί, όπως και όταν τελούμε τις περισσότερες «πράξεις» του Σέντερ, είναι για να τονίσουμε το γεγονός πως είμαστε ελεύθεροι. 

Σύμφωνα με μια ερμηνεία πίνουμε τέσσερα ποτήρια κρασί επειδή στην Τορά υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές εκφράσεις αναφορικά με την «ελευθερία» ή την «λύτρωσή» μας από τον αιγυπτιακό ζυγό. (Έξοδος 6:6,7). Ακόμα, τέσσερις ήταν οι αρετές που επέδειξαν οι Εβραίοι κατά την διάρκεια της δουλείας τους –αρετές, που βοήθησαν στο να διατηρήσουν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους και έκαναν τον Θεό να τους λυτρώσει: δεν απαρνήθηκαν τα εβραϊκά τους ονόματα, δεν απαρνήθηκαν την γλώσσα τους, παρέμειναν απόλυτα ηθικοί και έμειναν  ενωμένοι μεταξύ τους.

 

Πλένουμε τα χέρια μας, όπως κάνουμε πριν από κάθε γεύμα, δίχως ωστόσο να απαγγείλουμε την συνηθισμένη ευλογία. Απαιτείται ο καθαρμός των χεριών επειδή το επόμενο βήμα στο Σέντερ επιβάλλει να   βουτήξουμε το φαγητό στο νερό. Η πράξη αυτή  ανήκει σε μια σειρά από πράξεις που σκοπό έχουν να διεγείρουν  την περιέργεια των παιδιών. Για να απαντήσουμε στις ερωτήσεις τους θα εξιστορήσουμε την Ιστορία της Εξόδου. 

Τρώμε το χορταρικό, που έχουμε τοποθετήσει στον δίσκο του Σέντερ αφού το βουτήξουμε σε αλατισμένο νερό. Προτού το φάμε απαγγέλλουμε την ανάλογη ευλογία. Αυτή η πράξη, αφενός μας θυμίζει τα πικρά δάκρυα των προγόνων μας στην Αίγυπτο, αφετέρου εξάπτει πάλι την παιδική περιέργεια.

Σπάζουμε την μεσαία από τις τρεις Ματσότ, που είχαμε τοποθετήσει στον δίσκο του Σέντερ σε δυο κομμάτια. Βάζουμε το μεγαλύτερο στην άκρη, προκειμένου να το χρησιμοποιήσουμε στο τέλος σαν «Αφικομάν» (από την ελληνική λέξη «επικόμιον» δηλαδή επιδόρπιο).Ετούτη η ασυνήθιστη πράξη, όχι μονάχα κεντρίζει την περιέργεια των παιδιών για άλλη μια φορά, αλλά και φέρνει στη μνήμη μας το χώρισμα των υδάτων της Ερυθράς Θάλασσας από τον Θεό, ώστε να μπορέσουν να την διαβούν τα παιδιά του Ισραήλ. Όσο για το μικρότερο κομμάτι της Ματσά το τοποθετούμε πάλι στον δίσκο.

 

Κατά την διάρκεια της ανάγνωσης της Αγκαντά και όταν αρχίζει η αφήγηση της Εξόδου, προσκαλούμε τον άπορο και τον οδοιπόρο να μετέχει στην Γιορτή. Παραμερίζουμε λίγο τον δίσκο του Σέντερ και γεμίζουμε ένα δεύτερο ποτήρι κρασί. Τα παιδιά, μη μπορώντας να συγκρατήσουν την περιέργεια τους θα κάνουν την τιμημένη από τα χρόνια ερώτηση: Μά νισς-τα-νά α λάιλα α-ζέ μι κόλ α λεϊλότ; Σε τι διαφέρει ετούτη η νύχτα από όλες τις άλλες; Γιατί τρώμε μονάχα Ματσά; Γιατί βουτάμε τα χόρτα μες στο αλατόνερο; Γιατί τρώμε τα πικρόχορτα; Γιατί αναπαυόμαστε, ξαπλωμένοι σε μαξιλάρια, θαρρείς και είμαστε βασιλιάδες; Τα ερωτήματα αυτά των παιδιών μας επιτρέπουν να επιτελέσουμε μια από τις σημαντικότερες μιτσβότ του Πέσαχ, μια εντολή που είναι η κορύφωση της ιεροτελεστίας του Πέσαχ; η αφήγηση της Αγκαντά, της Ιστορίας της Εξόδου από την Αίγυπτο. 

Η αφήγηση  αρχίζει με μια σύντομη ιστορική αναδρομή, συνεχίζει με την περιγραφή των δεινών που υπέφεραν οι Ισραηλίτες, ακολουθεί η απαρίθμηση των πληγών που έπληξαν τους Αιγυπτίους και ολοκληρώνεται με έναν ύμνο στον Μεγαλοδύναμο, για τα θαύματα Του, που έδωσαν στον λαό του την ελευθερία του.

Με το τέλος της αφήγησης της Αγκαντά πίνουμε το δεύτερο ποτήρι κρασί, ακουμπώντας στο πλάι , και πλένουμε τα χέρια απαγγέλλοντας την  ευλογία που λέμε συνήθως πριν φάμε ψωμί: « Μπαρούχ Ατά Αντονάι Ελοένου Μέλεχ α ολάμ Ασσέρ Κιντσάνου μπε Μιτσβοτάβ βε Τσιβάνου αλ Νετιλάτ Γιαντάιμ»

Οι Εβραίοι έφυγαν από την Αίγυπτο με τόση βιάση, που δεν πρόλαβαν να αφήσουν την ζύμη να φουσκώσει. Έτσι έφαγαν  Ματσά, δηλ. ψωμί, που δεν έχει φουσκώσει. Έχοντας για μοναδική τους τροφή ετούτο το άζυμο ψωμί, οι πρόγονοι μας εναπόθεσαν με πίστη την ζωή τους στον Μεγαλοδύναμο. Σε ανάμνηση αυτού και για να εκπληρώσουμε την εντολή που υπαγορεύει: «Τα άζυμα θα είναι η τροφή σου…» (Έξοδος 12:15), τρώμε τουλάχιστον 60 γραμμάρια Ματσά, γέρνοντας προς τα αριστερά, αφού πρώτα απαγγείλουμε την  ευλογία για το ψωμί : «Μπαρούχ Ατά Αντονάι Ελοένου Μέλεχ α ολάμ α Μοτσί λέχεμ μιν αάρετς» καθώς και την ειδική ευλογία για την Ματσά:«Μπαρούχ Ατά Αντονάι Ελοένου Μέλεχ α ολάμ Ασσέρ Κιντσάνου  Μπε Μιτσβοτάβ βε Τσιβάνου αλ Αχιλάτ Ματσά».

 

Ήρθε η ώρα να μνημονεύσουμε τα πίκρα βάσανα που υπόμεναν οι πρόγονοι μας στην σκλαβιά. Παίρνουμε λίγο από το Μαρόρ που έχουμε ετοιμάσει στον δίσκο (τουλάχιστον 20 γραμμάρια) και το βουτάμε στο Χαρόσετ. Αφού απαγγείλουμε την ευλογία: «Μπαρούχ Ατά Αντονάι Ελοένου Μέλεχ α ολάμ Ασσέρ Κιντσάνου μπε Μιτσβοτάβ βε Τσιβάνου αλ Αχιλάτ Μαρόρ», το τρώμε με συγκίνηση  και δίχως να γέρνουμε.

 

Τηρώντας το έθιμο, που καθιέρωσε ο Χιλλέλ, ο μεγάλοςς ταλμουδιστής ραβίνος,  τρώμε ένα σάντουιτς φτιαγμένο από Ματσά και Μαρόρ, γέρνοντας.

 

Αρχίζει το Γιορτινό Δείπνο. Σε μερικές κοινότητες συνηθίζεται να παίρνουν πρώτα  το σφιχτό αυγό από τον δίσκο του Σέντερ  και το βουτάνε μες στο αλατισμένο νερό. Ρώτησαν κάποτε έναν ραβίνο για ποίον λόγο το Πέσαχ οι Εβραίοι τρώνε σφιχτά αυγά και εκείνος αποκρίθηκε: «Επειδή οι Εβραίοι μοιάζουν με τα αυγά. Όσο περισσότερο βράζει ένα αυγό, τόσο πιο σκληρό γίνεται.»

Αφού τελειώσει το δείπνο, φανερώνουμε την μισή Ματσά που είχαμε κρύψει για «Αφικομάν»,επιδόρπιο, και την τρώμε. Συμβολίζει το Πασχαλινό αρνί, που έφαγαν οι Εβραίοι στο τέλος του γεύματος, ώστε η γεύση του να μείνει στο στόμα.

 

Αναπέμπουμε την Ευλογία με το πέρας του Δείπνου και πίνουμε το τρίτο ποτήρι κρασί. 

Είναι η στιγμή να υποδεχτούμε τον προφήτη  Ηλία: Μαζί με το ποτήρι μας γεμίζουμε και ένα ξεχωριστό,  «το ποτήρι του Ελιγιά»(Ηλία).Έπειτα ανοίγουμε την πόρτα, απαγγέλλοντας ένα ξεχωριστό εδάφιο και προσκαλούμε τον προφήτη, που θεωρείται ο προάγγελος του Μεσσία, να έρθει ανάμεσα μας.

Οι προσευχές μας ως εδώ υμνούσαν την παντοδυναμία του Θεού και εκφράζανε την ευγνωμοσύνη μας σε  Αυτόν, που οδήγησε τον λαό του Ισραήλ στην λύτρωση.  Με το Αλλέλ , Τον δοξολογούμε ως τον Δημιουργό της Πλάσης όλης. Με το τέλος  του δοξαστικού ύμνου πίνουμε το τέταρτο ποτήρι κρασί.

 

Τελέσαμε την ιεροτελεστία του Σέντερ με τον πρεπούμενο τρόπο και είμαστε βέβαιοι πως έγινε καλοδεχούμενη από τον Μεγαλοδύναμο. Ολοκληρώνουμε λοιπόν με την ευχή και την ελπίδα συνάμα, που μας στήριζε σε όλη ετούτη την μακρόχρονη εξορία: «Λεσσανά αμπαά μπε Γιερουσαλάϊμ» - Και του χρόνου στην Ιερουσαλήμ!