"Κύριε Υφυπουργέ, κ. Γενικέ Γραμματέα Παιδείας και Θρησκευμάτων, κύριε Αντιπεριφερειάρχα, κυρία Δήμαρχε, μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, κύριε Πρόεδρε του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, κύριε Πρόεδρε της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, κύριε Έζρα Μπακόλα, κύριε Βίκτωρ Βενουζίου, μέλη των Ελληνικών Ισραηλιτικών Κοινοτήτων, διακεκριμένοι καλεσμένοι.
Έχουν περάσει 70 χρόνια από τότε που ο Σοβιετικός Στρατός έσπασε τις πύλες του στρατοπέδου θανάτου στο Αούσβιτς – Μπίρκεναου. Δυστυχώς δεν συνέβη νωρίτερα αν και σήμερα οι ιστορικοί πιστεύουν ότι οι συμμαχικές δυνάμεις γνώριζαν για τις συστηματικές δολοφονίες που διέπραττε η Ναζιστική μηχανή θανάτου πολύ πριν τον Ιανουάριο του 1945. Εάν είχαν καταλάβει τα στρατόπεδα νωρίτερα, εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι και άλλοι αιχμάλωτοι θα είχαν επιβιώσει από την φρίκη.
“Εμείς οι επιζώντες δεν θέλουμε το παρελθόν μας να γίνει το μέλλον των παιδιών μας,” δήλωσε ένας από τους ελάχιστους επιζώντες στην πρόσφατη επιμνημόσυνη τελετή στο Αούσβιτς για τα 70 χρόνια από την λήξη του Πολέμου. Αυτή η προφητεία μπορεί να γίνει πραγματικότητα εάν η γενιά μας δεν επαγρυπνήσει όσον αφορά στη μνήμη του παρελθόντος.
Δυστυχώς, η πόλη της Καβάλας, επέλεξε λάθος δρόμο στο θέμα της προώθηση της μνημόνευσης πριν μόλις δύο εβδομάδες. Ήταν πολύ ατυχές το γεγονός ότι 70 χρόνια μετά από την σκοτεινότερη περίοδο της παγκόσμιας ιστορίας- κατά την οποία άνθρωποι εξοντώθηκαν μόνο και μόνο επειδή ήταν Εβραίοι- ελήφθη απόφαση εδώ στην Καβάλα που απέρριπτε αυτή την σελίδα της ιστορίας της Ελληνο-Εβραϊκής Κοινότητας της πόλης.
Πως απαιτούμε από τις νέες γενιές να μην επαναλάβουν τα τρομερά λάθη των γηραιότερων εάν δεν γνωρίζουν το παρελθόν; Πως απαιτούμε από τη νέα γενιά να απορρίψει τη μισαλλοδοξία και να προωθήσει την ανεκτικότητα προς τους άλλους ανεξαρτήτως φυλής, καταγωγής και θρησκευτικών πεποιθήσεων – Εβραίων, Χριστιανών και Μουσουλμάνων- όταν υιοθετούμε αποφάσεις με αντισημιτικό ύφος;
Χαιρετίζω την άμεση και επίσημη αντίδραση της Ελληνικής Πολιτείας – που εκφράστηκε από τον Γενικό Γραμματέα, κ. Γιώργο Καλαϊτζή, ο οποίος καταδίκασε την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Καβάλας – καθώς και τις ανακοινώσεις πολλών ελληνικών κομμάτων, της Ελληνικής Εβραϊκής Κοινότητας και των διεθνών εβραϊκών οργανώσεων, οι οποίες άσκησαν πιέσεις στην Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο, ώστε να επιτρέψουν την πραγματοποίηση αυτής της τελετής σήμερα. Ήταν η σωστή απόφαση, ωστόσο όλη αυτή η εμπειρία μας άφησε κάποια συναισθήματα πίκρας και θλίψης.
Κυρίες και Κύριοι,
Πριν το Ολοκαύτωμα, οι Εβραίοι της Καβάλας αριθμούσαν περί τα 1.500 άτομα. Οι Εβραίοι της περιοχής ήλθαν από τη Γη του Ισραήλ, ενώ κάποιοι διέφυγαν από την Ιερά Εξέταση στην Ισπανία τον 15ο αιώνα. Ζούσαν μια άνετη ζωή σε αρμονία με τους Ορθόδοξους Χριστιανούς και Μουσουλμάνους σε αυτή την περιοχή για γενιές. Το 1943, όταν οι Ναζί πήραν την απόφαση να εξοντώσουν τον Ελληνικό Εβραϊσμό, υπήρχαν μερικοί Έλληνες, μεταξύ των οποίων και Μητροπολίτες σε διάφορες πόλεις, που με κίνδυνο τη ζωή τους διέσωσαν τους Εβραίους συμπατριώτες τους – τους φίλους και γείτονές τους.
Δεν έχει υπάρξει άλλο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας που μπορεί να συγκριθεί με την βαρβαρότητα, την έκταση και το μέγεθος της Σοά (Ολοκαυτώμα του Εβραϊκού λαού). Κι’ αυτό το μήνυμα απευθύνεται σε σας κ. Υφυπουργέ, Παναγίωτη Σγουρίδη, απαντώντας στην ομιλία σας σήμερα. Στις μέρες μας το φίδι του φονταμενταλισμού και του εξτρεμισμού δείχνει και πάλι το άσχημο πρόσωπό του. Πρέπει να θυμόμαστε ότι το κακό δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο καμίας θρησκείας, χώρας ή εθνικότητας. Από την φύση του, το κακό επιχειρεί σε διαχωρισμούς και διακρίσεις μεταξύ της μιας ζωής και της άλλης, μεταξύ ενός ανθρώπου και ενός άλλου. Παρά ταύτα, η μόνη πραγματική διαφορά είναι μεταξύ του καλού και του κακού – μεταξύ του ανθρωπισμού και του σκοταδισμού. Είναι δική μας ευθύνη να επιλέγουμε το σωστό από το λάθος – το καλό από το κακό.
Το συγκινητικό και εντυπωσιακό μνημείο αποτελεί ευγενική δωρεά του κυρίου Βίκτωρα Βενουζίου, ο οποίος εργάστηκε ακατάπαυστα επί πολλά χρόνια για να πραγματοποιηθεί αυτή η τελετή. Το Αστέρι του Δαυίδ χαραγμένο πάνω στο μνημείο, ήταν πάντα το σύμβολο του Εβραϊκού λαού. Ήταν το ίδιο σύμβολο που χρησιμοποιήθηκε κατά το Ολοκαύτωμα για την στοχοποίηση των Εβραίων και την θανάτωσή τους εξαιτίας της πίστης και καταγωγής τους. Αποτελεί επίσης το σύμβολο που εκπροσωπεί την αντοχή και επιβίωση του Εβραϊκού λαού στην Ιστορία. Το Αστέρι του Δαυίδ προβάλλεται περήφανα στη σημαία του Κράτους του Ισραήλ, που εκπροσωπεί την αναγέννηση του εβραϊκού λαού στην ιστορική πατρίδα του.
Η τελετή σήμερα στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα εναντίον του αντισημιτισμού σε μια περίοδο κατά την οποία δυστυχώς αναβιώνει στην Ευρώπη. Οι Εβραίοι της Ευρώπης βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν δολοφονικό αντισημιτισμό που προέρχεται από το ριζοσπαστικό Ισλάμ και ακραίες δυνάμεις της Δεξιάς και Αριστεράς. 70 χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχουν γίνει συνηθισμένο φαινόμενο και πάλι οι βίαιες επιθέσεις εναντίον Εβραίων στην καρδιά μεγάλων Ευρωπαϊκών πόλεων της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Βελγίου κι’ άλλων χωρών. Μεταξύ των προσφάτων σημαντικών γεγονότων, συγκαταλέγονται η δολοφονία τεσσάρων Εβραίων στο Εβραϊκό Παντοπωλείο του Παρισιού φέτος τον Ιανουάριο, η δολοφονία μέλους της Δανικής Εβραϊκής Κοινότητας στη Μεγάλη Συναγωγή της Κοπεγχάγης τον Φεβρουάριο, η δολοφονία δύο Ισραηλινών τουριστών στο Εβραϊκό Μουσείο Βρυξελλών τον Αύγουστο του 2014, και η βάρβαρη δολοφονία τεσσάρων παιδιών και ενός ραβίνου σε εβραϊκό σχολείο στην Τουλούζη της Γαλλίας το 2012. Υψηλόβαθμοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι όπως ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Frans Timmermans και ο Γάλλος Πρωθυπουργός, Emmanuel Valls, έχουν κρούσει των κώδωνα του κινδύνου για τον αυξανόμενο αντισημιτισμό, υπογραμμίζοντας ότι απειλεί τον κοινωνικό ιστό της ίδιας της Ευρώπης.
Στην Ελλάδα, ο αντισημιτισμός έχει εκφραστεί με την βεβήλωση και τον εμπρησμό εβραϊκών χώρων μεταξύ των οποίων συναγωγές και νεκροταφεία, την ρητορική μίσους σε ακραία ΜΜΕ και ιστοσελίδες και την άνοδο νέο-Ναζιστικών δυνάμεων όπως είναι η Χρυσή Αυγή. Ο Αντιρατσιστικός Νόμος που υιοθετήθηκε τον Σεπτέμβριου του 2014, ο οποίος προσδιορίζει τις εκφράσεις αντισημιτισμού ως αδικήματα αποτέλεσε ένα θετικό βήμα. Κορυφαία μέλη της Χρυσής Αυγής έχουν αποφυλακιστεί εν όψει της δίκης τους με την κατηγορία της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης. Τελικά, μπορούμε μόνο να ελπίζουμε στην απόδοση της δικαιοσύνης, όταν η πολυαναβληθείσα δίκη τους, ξαναρχίσει.
Όμως δεν αρκούν μόνο τα νομικά μέτρα για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού. Πρέπει να αποδομηθεί η σκοτεινή ιδεολογία που βρίσκεται πίσω του. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την μνήμη και την παιδεία. Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή κατά την οποία δεν θα υπάρχουν πλέον επιζώντες για να εξιστορήσουν τις εμπειρίες τους – σε μία εποχή που η Σοά θα διδάσκεται μόνο με μαγνητοσκοπημένες μαρτυρίες και γραπτή τεκμηρίωση. Η άρνηση του Ολοκαυτώματος αυξάνεται όλο και περισσότερο στις ημέρες μας καθώς αυξάνονται οι φωνές που αμφισβητούν την ύπαρξή του. Γι’ αυτό τον λόγο το μνημείο που αποκαλύπτεται εδώ σήμερα δεν έχει μόνο αναμνηστική στόχευση αλλά μπορεί να παίξει και έναν εκπαιδευτικό ρόλο, διδάσκοντας στη νέα γενιά την τραγωδία της Εβραϊκής Κοινότητας της πόλης καθώς και την ανάγκη για συνεχή επαγρύπνηση στην καταπολέμηση του εξτρεμισμού και του αντισημιτισμού.
Θέλω να ευχαριστήσω τη Δήμαρχο, το Δημοτικό Συμβούλιο και τους πολίτες της Καβάλας για την φιλοξενία τους σήμερα. Ελπίζω αυτό το μνημείο να το επισκεφθούν συχνά οι πολίτες της Καβάλας, ιδιαίτερα οι νέοι, και ότι θα γίνει γνωστή η ιστορία των Εβραίων της Ελλάδας και της Καβάλας σε όλους.
Ολοκληρώνοντας θέλω να επιδείξω τον σεβασμό μου στις αδικοχαμένες ψυχές των Εβραίων με την εβραϊκή προσευχή για τα θύματα του Ολοκαυτώματος:
“Κριτή της Γης, σε παρακαλώ να θυμάσαι τους ποταμούς αίματος που χύθηκαν σαν το νερό – το αίμα των πατεράδων και των γιών – το αίμα των μητέρων και των μωρών τους . . “
Ευχαριστώ.
ADDRESS OF THE AMBASSADOR OF ISRAEL, MS. IRIT BEN-ABBA, AT THE UNVEILING CEREMONY FOR THE HOLOCAUST MEMORIAL OF THE JEWS OF KAVALA (Sunday, 7 June 2015)
Mr. Deputy Minister, Mr. Secretary General of Education and Religion, Mr. Vice Governor, Mrs. Mayor, members of the Municipal Council, President of the Central Board of Greek Jewish Communities (KISE), President of the Thessaloniki Jewish Community, Mr. Ezra Bakolas, Mr. Victor Venouziou, representatives of Greek Jewish Communities, distinguished guests.
It is 70 years since the Red Army threw open the gates of the Auschwitz-Birkenau death camp. Unfortunately, it did not happen earlier even though today historians believe that the allied countries had information about the systematic murder being perpetrated by the Nazi killing machine long before January 1945. Had they taken over the camps earlier, hundreds of thousands of Jews and others could have survived the horror.
“We survivors don’t want our past to be our children’s future” said one of the very few survivors in the recent ceremony in Auschwitz commemorating 70 years since the end of the War. This prophecy may become a reality unless our generation is vigilant in remembering the horrors of the past.
It is unfortunate that this city, Kavala, chose the wrong path in promoting this remembrance just two weeks ago. It was very unfortunate that 70 years after the darkest period in world history – in which people were exterminated because of the mere fact that they were Jews - a decision was taken here in Kavala to reject this chapter in the history of the city’s Greek Jewish Community.
How can we expect the younger coming generations not to repeat the horrible mistakes of older ones unless they are aware of the past? How can we expect the new generation to reject intolerance and promote acceptance of others regardless of race, creed, or religion - of Jews, Christians and Muslims alike- if we adopt decisions that have anti -Semitic overtones?
I applaud the immediate official reaction of the Greek Government expressed by Secretary General Giorgos Kalaitzis, denouncing the decision of the Municipality of Kavala, as well as the statements of many Greek political parties, the Greek Jewish Community and international Jewish organizations, which put pressure on the Mayor and the Municipal Council to allow the ceremony to take place today. It was the right thing to do although the whole the experience left us with some bitterness and sorrow.
Ladies and Gentlemen,
Prior to the Holocaust, the Jews of Kavala numbered around 1500 people. Jews in the region came to Greece from the Land of Israel thousands of years ago while some escaped the Spanish Inquisition in the 15th century. They lived a comfortable and harmonious life with the Orthodox Christians and the Muslims of this region for generations. In 1943, when the Nazis took the decision to exterminate Greek Jewry, there were few Greeks including Metropolitans in various cities, who risked their lives to save their fellow Jewish compatriots - their neighbors and friends.
There has been no atrocity in the history of humanity that can compare in its brutality, scope and magnitude with the Shoah, the Holocaust, of the Jewish People. And this message is directed to you Mr. Deputy Minister, Panagiotis Sgouridis, in response to your address today.
In our time, the serpent of fundamentalism and extremism is rearing its ugly head again. We must remember that evil is not the exclusive property of any specific religion, country or ethnic group. By its nature, evil seeks to differentiate and discriminate between one life and another, between one human being and another. However, the only real difference is between good and evil- between humanity and darkness. It is our responsibility to always choose right over wrong- to choose good over evil.
The touching and impressive monument is the kind donation of Mr. Victor Venouziou, who worked tirelessly over many years to have this ceremony take place. The Star of David which adorns has always the symbol of the Jewish people. It was the same symbol used to target Jews during the Holocaust and send them to their deaths based solely on their faith and heritage. It is also the symbol which represents the perseverance and survival of the Jewish people throughout history. The Star of David is proudly displayed on the flag of the State of Israel, which represents the rebirth of the Jewish nation in its historic homeland.
The ceremony today sends out a powerful message against anti-Semitism at a time when it is unfortunately experiencing a resurgence in Europe. European Jews find themselves facing deadly anti-Semitism stemming from radical Islam and extremist forces on the Right and Left. 70 years after World War II, violent attacks against them have once again become commonplace in the heart of major European cities in France, Germany, Belgium and other countries Just to mention a few major recent incidents among many, they include the murder of four Jews in the Kosher Supermarket in Paris in January this year, the killing of a member of the Danish Jewish Community at the Great Synagogue in Copenhagen in February, the murder of two Israeli tourists at the Brussels Jewish Museum in August 2014 and the brutal killing of four children and a Rabbi in a Jewish School in Toulouse, France in 2012. Leading European officials like the EU Commission Vice President, Frans Timmermans, and French Premier, Emmanuel Valls, have sounded an alarm about the growing anti-Semitism stressing that it threatens the very social fabric of Europe.
In Greece, anti-Semitism has been expressed through the desecration and arson of Jewish sites including Synagogues and cemeteries, hate speech in extremist media and websites and the rise of neo-Nazi forces like the Golden Dawn. The anti-Racism Law adopted in September 2014, defining anti-Semitic expressions as crimes was a positive step. Leading members of the Golden Dawn have been released from prison pending trial on charges of constituting a criminal organization. We can only hope that justice will be finally rendered when their trial, which has been repeatedly postponed, resumes.
However, legal means are not enough to combat anti-Semitism. The dark ideology behind it must also be dismantled. This can only be achieved through remembrance and education. We are now entering a new era in which there will no longer be any living survivors to recount their experiences - an age in which the Shoah will only be taught through recorded testimonies and documentation. Holocaust denial is also becoming more prevalent in our time with an increasing number of voices questioning its existence. This is why the memorial unveiled here today not only serves a commemorative function, but can play an educational role in teaching the younger generation about the tragedy of the city’s Jewish community as well as the need for constant vigilance in combating extremism and anti-Semitism.
I thank the Mayor, the Municipal Council and the citizens of Kavala for hosting us here today. I hope that this monument will be visited often by the city's citizens, especially its youngsters, and that the story of the Jews of Greece and those of Kavala will become known to all.
I conclude by paying my deepest respects to the venerable lost Jewish souls with the Jewish prayer for the victims of the Holocaust:
"Judge of the Earth please remember the rivers of blood shed like water - the blood of fathers and sons- the blood of mothers and their babies”. .
Thank you