Κυρία Περιφερειάρχη, Ρένα Δούρου

Κυρία Υφυπουργέ, εκπρόσωπε της Ελληνικής Κυβέρνησης Μαρίνα Χρυσοβελώνη

Κυρίε Γενικέ Γραμματέα του Υπουργείου Παιδείας, Τεχνολογίας και Θρησκευμάτων, Γιώργο Καλαντζή

Μέλη του Ελληνικού Κοινοβουλίου,

Εκπρόσωποι των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και της Αστυνομίας

Σεβασμιότατε Μητροπολίτη κ. Χρυσόστομε, εκπρόσωπε του Αρχιεπισκόπου

Κύριοι Πρέσβεις

Κύριε Πρόεδρε της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και του ΚΙΣ,

Κύριε Πρόεδρε της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών

Μέλη των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων Ελλάδας,

Κυρίες και Κύριοι,

Χτες στις 27 Ιανουαρίου, σηματοδοτήθηκε η επέτειος της απελευθέρωσης του Αούσβιτς πριν 74 χρόνια. Οι πύλες της κολάσεως άνοιξαν εκείνο το μεσημέρι το 1945. Το Αούσβιτς, η βιομηχανία θανάτου, έχει γίνει το σύμβολο του Ολοκαυτώματος, το σύμβολο του κακού και της απόλυτης βαρβαρότητας, το χαμηλότερο σημείο στην ιστορία της σύγχρονής ανθρωπότητας.  Το στρατόπεδο ήταν σκεπασμένο με χιόνι, και οι λιγοστοί επιζώντες, σκιές ανθρώπων, περιπλανιότουσαν σαν απεγνωσμένοι και πεινασμένοι, μη γνωρίζοντας τι να κάνουν.  Για τους Ναζί ήταν απλά αριθμοί, τίποτε άλλο.

Ο Πρίμο Λέβι δήλωσε ότι ουδέποτε δεν ταπεινώθηκε και εξαθλιώθηκε ξανά η ανθρώπινη συνείδηση όσο στα ναζιστικά στρατόπεδα.  Οι άνθρωποι αυτοί δαιμονοποιήθηκαν, αφαιρέθηκε η ανθρώπινη υπόσταση και η αξιοπρέπειά τους και δολοφονήθηκαν βάσει των παρανοϊκών σχεδίων των Ναζί. Εξι εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες, ηλικιωμένοι και βρέφη χάθηκαν σε αυτό το έγκλημα, μόνο επειδή ήταν Εβραίοι, μεταξύ των οποίων και ένα εκατομμύριο παιδιά.  Αυτές οι θλιβερές στατιστικές, που αναφέρονται συχνά, δεν μπορούν να αποτυπώσουν πλήρως την καταστροφή, την Σοά των Εβραίων. Το Αούσβιτς έγινε το σύμβολο του Ολοκαυτώματος των Εβραίων. 

Το μίσος εναντίον των Εβραίων στην Ευρώπη επί γενιές, έθεσε τα θεμέλια των βαρβαροτήτων που συντελέστηκαν σε όλη την Ευρώπη, στα γκέτο, στα χωριά όπου οι Εβραίοι σφαγιάστηκαν από τους ντόπιους κατοίκους, στους μαζικούς τάφους όπου δολοφονήθηκαν με αγριότητα οι Εβραίοι, στα άγρια πογκρόμ σε όλη την ήπειρο.  Οι Εβραίοι δολοφονήθηκαν από μια ιδεολογική μηχανή που δεν ήθελε να παραμείνει ούτε ένας Εβραίος στον κόσμο. Το Αούσβιτς έγινε το σύμβολο του Ολοκαυτώματος του εβραϊκού λαού.  

Θυμόμαστε και δεν θα λησμονήσουμε.  Χαραγμένοι στην μνήμη μας είναι όλοι εκείνοι που άκουσαν τις κραυγές των ανθρώπων βασανισμένων μέχρι θανάτου και δεν έδωσαν χείρα βοήθειας.  Εκείνοι που γνωρίζαν ότι συντελείται μια μαζική δολοφονία ανθρώπων, και σιώπησαν. Εκείνοι που ενώ μπορούσαν να τους διασώσουν, αποφάσισαν να γυρίσουν την πλάτη τους στους συνανθρώπους τους. Θυμόμαστε τους συνεργάτες των Ναζί, εκείνους που επωφελήθηκαν δίνοντας πληροφορίες για τα κρυσφήγετα εων Εβραίων, εκείνους που πήραν τις περιουσίες των Εβραίων, τα σπίτια, μαγαζιά, τις αποθήκες και τα έργα τέχνης των φίλων και γειτόνων τους. Αυτές οι πράξεις βρίσκονται βαθιά χαραγμένες στην συλλογική μας μνήμη. Τελικά η αλήθεια θα λάμψει. Τα ιστορικά γεγονότα δεν μπορούν να διαγραφούν και να αλλοιωθούν.  Οι αρνητές του Ολοκαυτώματος δεν θα καταφέρουν να διαστρεβλώσουν τη μνήμη και οι ιστορικοί δεν θα ξαναγράψουν την ιστορία. 

    

Κυρίες και Κύριοι,

Από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο του 1943, το μεγαλύτερο μέρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Ελλάδας εκτοπίστηκε στο Αούσβιτς και μεταφέρθηκε αμέσως στους θαλάμους αερίων.  Ένα πλοίο περισυνέλεξε τους Εβραίους από τα Δωδεκάννησα στις αρχές του 1944, κάνοντας στάση ακόμα και στα πιο απομονωμένα νησιά όπου ζούσε ακόμα και ένας μόνο Εβραίος.  Καμία άλλη Εβραϊκή Κοινότητα στην Ευρώπη δεν εξοντώθηκε και σβήστηκε τόσο γρήγορα από την ιστορία της Ευρώπης όσο εκείνη της Ελλάδας.  Το 90% αυτής της ιστορικής κοινότητας, με ιστορία εκατοντάδων χρόνων, που συνέβαλε τόσο πολύ στην κουλτούρα και τον πολιτισμό αυτής της θαυμάσιας χώρας, χάθηκε στα στρατόπεδα. Ελάχιστοι επέστρεψαν. Όταν οι Έλληνες Εβραίοι εξεγέρθηκαν στα στρατόπεδα το 1944, στην πλέον διάσημη εξέγερση των σόντερκομαντο, τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο.  Ήταν πιστοί πολίτες αυτής της θαυμάσιας χώρας. Πολέμησαν στους πολέμους απελευθέρωσής της. Πάντως ένιωθαν ότι ήταν πρωτίστως πολίτες της Ελλάδας, όπως και σήμερα.  

Κύριες και Κύριοι,

Η γενιά των αυτόπτων μαρτύρων χάνεται γρήγορα. Η άρνηση του Ολοκαυτώματος γίνεται δημοφιλής.  Ο αντισημιτισμός αναβιώνει στην Ευρώπη και πέρα απ’ αυτήν.  Το κόμμα AfD στην Γερμανία, η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα και το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία αντικατοπτρίζουν την πρόσφατη ιστορία μας. 

Πρόσφατη δημοσκόπηση που διερνήγησε το CNN σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες εκτός Ελλάδας, έδειξε ότι 74 χρόνια μετά την Σοά, 1 στους 5 νέους στη Γαλλία μεταξύ των ηλικιών 18 εως 34 δεν είχε ακούσει ποτέ για το Ολοκαύτωμα.  Στην Αυστρία, την χώρα όπου γεννήθηκε ο Χίτλερ, το 12% των νέων δεν έχει ακούσει ποτέ την λέξη Ολοκαύτωμα. Το εν τέταρτο των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι οι Εβραίοι έχουν υπερβολική επιρροή στις επιχειρήσεις και στα οικονομικά. Αυτή η τάση σοκάρει.  

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως βρίθουν από ρητορική μίσους και δηλητηριώδη αντισημιτισμό.  Από την Ασία μέχρι την Λατινική Αμερική, το μίσος εναντίον των Εβραίων είναι και πάλι ανεξέλεγκτο. 

Η επίθεση κατά της Συναγωγής στο Πίτςμπουργκ αποτέλεσε μια νέα υπενθύμιση ότι οι Εβραίοι είναι θύματα του μίσους παντού.  Το συμβάν στο Πίτσμπουργκ συνέβη στην Αμερική τον Οκτώβριο του 2018 και όχι στην Ευρώπη πριν 75 χρόνια.  Στην Ελλάδα, σημειώθηκε μια αύξηση αντισημιτικών κρουσμάτων το 2018.  Το Μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Θεσσαλονίκη βεβηλώθηκε πέντε φορές φέτος, κάποιοι έσπασαν τάφους στο Εβραϊκό Νεκροταφείο Αθηνών, προκλήθηκαν ζημιές στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Αθήνα, κλπ. 

Εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας προς τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, την Κυβέρνηση της Ελλάδας και όλα τα πολιτικά κόμματα για τις αυστηρές δηλώσεις καταδίκης αυτών των συμβάντων, και ιδιαίτερα για την αυστηρή δήλωση σήμερα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, κ. Ιερώνυμο, ο οποίος καταδίκασε σθεναρά την πρόσφατη βεβήλωση του εβραϊκού μνημείου στην Θεσσαλονίκη.  

Κυρίες και Κύριοι,

Προκειμένοι να αποτρέψουμε την επανάληψη της βαρβαρότητας της Σοά, εμείς οι επόμενες γενιές πρέπει να συνεχίσουμε να εξιστορούμε τα γεγονότα, να προωθούμε την εκπαίδευση με ομιλίες, ντοκυμαντέρ και επισκέψεις στα στρατόπεδα.  Η ευθύνη να θυμόμαστε και να μην ξεχνούμε, φέρει και την υποχρέωση να ερευνούμε και να κατανοούμε τα αίτια της κακίας του Ολοκαυτώματος. Να κατανοήσουμε πώς συντελέστηκε το χειρότερο έγκλημα στην ιστορία. Η υποχρέωση της μνήμης συνεπάγεται και την ολομέτωπη σύγκρουση με όλες τις εκφάνσεις του αντισημιτισμού και του ρατσισμού εδώ στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο.  Οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης θα πρέπει να καταπολεμήσουν σθεναρά την νεο-Ναζιστική ρητορική και όλες τις εκφάνσεις μίσους, ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Η εκπαίδευση είναι κρίσιμη. Η εκμάθηση των πραγματικών ιστορικών γεγονότων είναι αναγκαία. Οι νέοι εδώ στην Ελλάδα αλλά και σε όλον τον κόσμο θα πρέπει να διδαχθούν για το Ολοκαύτωμα.  Στα χρόνια που βρίσκομαι στην Ελλάδα, έχω βιώσει το αυξανόμενο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα των νέων, να μάθουν και να κατανοήσουν.  Οι τελετές απόδοσης των Βραβείων των Δικαίων των Εθνών σε Έλληνες Χριστιανούς Ορθοδόξους που διέσωσαν Εβραίους προσελκύουν μεγάλο ενδιαφέρον.  Παρομοίως, οι ιστορίες των Ελληνο-Εβραίων επιζώντων δημιουργούν μεγάλο ενδιαφέρον στις ημέρες μας με ταινίες για το Ολοκαύτωμα, θεατρικά έργα της εποχής, κλπ.  

Τα έργα, όπως η πρόσφατη δημοσίευση του Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής και των ΕΛΤΑ που επιμελήθηκε ο Γιώργος Πηλιχός, που εμπεριέχει μια μοναδική συλλογή μαρτυριών Ελλήνων επιζώντων των στρατοπέδων, είναι σημαντικά ως μια διεξοδική και ακριβή έρευνα εκείνης της περιόδου για να διατηρηθούν ζωντανές οι μνήμες.

Πριν ολοκληρώσω, το 2021 η Ελληνική Δημοκρατία θα αναλάβει την προεδρία της IHRA, της Παγκόσμιας Συμμαχίας για την Μνήμη του Ολοκαυτώματος, μιας οργάνωσης που αποτελείται από 32 κράτη-μέλη.  Εκτιμούμε ιδιαίτερα αυτή την απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης να γιορτάσει τόσο τα 200 χρόνια της ανεξαρτησίας της Ελλάδας και να μνημονεύσει ταυτόχρονα εκείνους τους Έλληνες Εβραίους, τους πιστούς πολίτες αυτής της χώρα που στάλθηκαν στα Ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου και δεν επέστρεψαν ποτέ.  Εδώ απόψε, θα ήθελα να ενθαρρύνω την Ελληνική Κυβέρνηση να υιοθετήσει τον προσδιορισμό του αντισημιτισμού της IHRA πριν αναλάβει την προεδρία της, και με αυτή την πράξη να ενώσει την φωνή της με την Ε.Ε και άλλες κυβερνήσεις που έχουν υιοθετήσει αυτή την απόφαση μέχρι τώρα.  

Στην μνήμη των αποθανόντων, θα ήθελα να απαγγείλω μια εβραϊκή προσευχή μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος: Κριτή της Γης, παρακαλώ θυμήσου τα ποτάμια αίματος που κύλησαν σαν το νερό, το αίμα των πατεράδων και των γιών, το αίμα των μητέρων και μωρών τους.  Είθε η μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος να χαραχθεί στις καρδιές μας για πάντα. Να ενωθούν οι ψυχές τους με τον δεσμό της ζωής.

Ευχαριστώ.