Armon Hanatsiw kenarynda (Gubernatorlyk öýi diýlip hem atlandyrylýan Komissar köşgi) arheologiki gazuw-agtaryş işleri wagtynda Dawid şäheri we Ybadathana haýran galdyryjy görnüşi hödürleýän monumental gurluşda ýaşamak artykmaçlygy kimde? Bu Iýudeý şalarynyň biridimi, ýa-da Iýerusalimiň birinji ybadathana döwründen bäri asylly we baý maşgalasydymy?

Ajaýyp gurluşyň bir bölegi bolan onlarça bezelen binagärlik daş artefaktlarynyň seýrek, täsir galdyryjy we aýratyn ýygyndysy, gadymyýet edaralary tarapyndan suw kenarynda, suratkeş Şawul Şatzyň öýüniň duran ýerinde myhmanlar merkezini döretmäge taýýarlyk görmek üçin gazuw-agtaryş işleri wagtynda tapyldy. Gazuw-agtaryş syýahatçylyk ministrligi, Iýerusalim häkimligi we Ir Deýwid (Elad) gaznasy tarapyndan maliýeleşdirildi.

Ylham beriji tapyndylar şu gün (2020-nji ýylyň 3-nji sentýabry) Dawid şäherinde Iýerusalim diwarlary milli seýilgähinde geçirilen dabarada, Medeniýet ministri Hili Tropperiň, Ysraýylyň Iýerusalim gadymyýet sebitiniň arheology doktor Ýuwal Baruhyň we Ir Deýwid gaznasynyň başlygy Deýwid Beeriniň gatnaşmagynda köpçülige aýan edildi. Tapyndylar ýakyn günlerde Dawid şäherinde görkeziler we olaryň ähmiýeti barada hasabat şu sişenbe güni Dawid şäheriniň web sahypasynda geçiriljek Megalim konferensiýasynda onlaýn ýagdaýda hödürlener.

Bu daşdan ýasalan artefaktlar bezeg nagyşlary bilen ýumşak hek daşyndan ýasalyp, olaryň arasynda Birinji ybadathana döwrüniň şa binalarynyň iň möhüm binagärlik aýratynlyklaryndan biri we "Proto-Eoliý" diýlip atlandyrylýan binagärlik stilinde dürli ululykdaky paýtagtlar bar. döwrüň wizual nyşanlary. Bu çeper äheňiň Iýudeý we Ysraýylyň patyşalyklaryny aňlatmagyň nyşany hökmünde ähmiýeti, Ysraýyl Bankyny Ysraýyl döwletiniň bäş şekel teňňesini bezeýän şekil hökmünde saýlamaga itergi berdi.

Hödürlenen ýygyndy şulardan ybarat, beýlekiler bilen birlikde, orta ölçegli üç sany daş kapiteller we penjire çarçuwalaryny öz içine alýar, şol sanda kiçijik ölçegli kiçijik Proto-Aeoliýa stilinde bolan kapitellerden düzüm berkidilen ajaýyp sütünlerden düzülen balýustradalary öz içine alýar.

Ysraýyl Gadymyýet Edarasynyň gazuw-agtaryş bölüminiň başlygy Ýaakow Billigiň pikiriçe: “Bu gaty tolgundyryjy açyş. Bu birinji Proto-Aeoliýa paýtagtlarynyň kiçeldilen modelleriniň ilkinji açyşy, meselem, Iýudeý we Ysraýyl patyşalyklarynda şa köşgüniň derwezeleriniň üstünde ýerleşdirilen ýaly tapylanlar. Bu kapitelleriň ussatlyk derejesi şu güne çenli iň gowusy we gorap saklamak ýagdaýy seýrekdir. ”

Geň galdyryjy ýagdaýda üç sütün kapitelleriniň ikisiniň bir biriniň ütünde gömülendigi ýüze çykaryldy. “Häzirki wagtda paýtagtlaryň kim tarapyndan tapylan ýagdaýynda näme üçin gizländigini we muny näme sebäpden edendigini aýtmak henizem kyn, ýöne munuň açyljak boljak bu täsin ýeriň syrlaryndan biridigine şek ýok”- biz muny açmaga synanşarys "-diýip, Billig sözüniň üstüni ýetirýär. Gowy ýagdaýdaky kapitellerden tapawutlylykda binanyň galan bölegi, biziň eramyzdan öň 586-njy ýylda Iýerusalimiň Wawilon weýran bolmagy wagtynda ýa-da şoňa golaý wagtda ýykyldy. Binanyň galyndylary gymmatly zatlary gaýtadan ulanmak üçin ýykyldy we söküldi .

Billigiň çaklamasyna görä, Ýezekiýa patyşa bilen Iýosiýa döwrüniň arasynda gurlan ajaýyp desganyň biziň eramyzdan öň 701-nji ýylda Assiriýa gabawyndan soň Iýerusalimiň gaýtadan dikeldilendigini görkezýär, Ýezekiýa patyşa döwründe - şäher zordan galypdy. 

“Bu açyş, Ramat Reýçelde ozal açylan köşk we Ysraýyl gadymyýet guramasy tarapyndan Arnonanyň eňňidinde açylan dolandyryş merkezi bilen birlikde şäherde täze galkynyşyň we Assiriýa gabawyndan soň Birinji ybadathana döwrüniň “diwarlaryndan çykyşyň” bir görnüşi şäher diwarlarynyň daşyndaky willalary, köşkleri we hökümet binalaryny tapýarys, bu şäheriň ýaşaýjylarynyň başdan geçiren ýeňilliklerine we Assiriýa howpy gutarandan soň Iýerusalimiň ösüşiniň gaýtadan dikeldilmegine şaýatlyk edýär "-diýip Billig aýtdy.

Medeniýet we sport ministri Heali Tropper: “Iýudeý patyşalarynyň döwrüniň galyndylaryny tapanyma begenýärin we tolgunýaryn. Binanyň galyndylarynyň tapylmagy ýewreý halkynyň şöhratly köklerini we bu ýerdäki baý geçmişimizi Iýerusalimiň paýtagtynda görkezýär. Ysraýyl gadymyýet edarasynyň işinde we Deýwid şäheriniň şöhratly ýewreý geçmişiniň böleklerini açýan köp ýyllyk açyşlarynda uly ähmiýete eýedir. Bu möhüm gazuw-agtaryş işini maliýeleşdiren Ir Deýwid gaznasyna (Elad) minnetdarlyk bildirmek üçin bir pursat. Geçmiş milletiň özeni we medeniýetiň özenidir we açyşy häzirki we geljege täsir edýär. Medeniýet we sport ministrligi bu möhüm mirasa, taryh we medeniýet kärhanasyna goldaw bermäge dowam eder. "

Bu sebitiň strategiki we panoramiki häsiýetini ykrar etmek, takmynan 2600 ýyl soň, Iňlis mandat administrasiýasy bu ýerde "Komissar köşgi" (Armon Hanatsiw) diýlip atlandyrylýan merkezi rezidensiýasyny guranda ýüze çykypdyr. Birnäçe onýyllykdan soň, Ysraýyl döwletiniň iň meşhur gezelençlerinden biri bolan Armon Hanatsiw kenary, bu ýerde Deýwid şäheriniň we ybadathana dagynyň haýran galdyryjy görnüşi açyldy.​